Upadek czy renesans firm rodzinnych?
Średni wiek życia firmy na świecie wynosi dziś nieco ponad 30 lat, co mniej więcej odpowiada aktywności zawodowej jednego pokolenia. Z drugiej strony, minęło już ponad 25 lat od przemian ustrojowych w naszym kraju. Przyniosły one ogromne zmiany, a jedną z nich był gigantyczny rozwój przedsiębiorczości. Obecnie małe i średnie firmy bezsprzecznie są siłą napędową polskiej gospodarki, generując ponad 2/3 Produktu Krajowego Brutto. Ponad 1/3 z tych firm to firmy rodzinne. Ich właściciele od niedawna zadają sobie bardzo ważne pytanie – jak i komu przekazać biznes, aby dalej się rozwijał i przynosił zyski?
„Ojciec buduje, syn utrzymuje, wnuczek rujnuje”
Wokół firm rodzinnych narosło wiele stereotypów. Do niedawna jeszcze pokutowało przeświadczenie o ich drugorzędności, posiadania przez nich terminu „przydatności”. Wyrocznią, która miała o tym świadczyć stała się ich zdolność do przetrwania, liczona w maksymalnie 3 pokoleniach, zgodnie z powiedzeniem z nagłówka tego akapitu – „„Ojciec buduje, syn utrzymuje, wnuczek rujnuje”. W czasach hiperkonkurencji oraz wręcz galopującej cyfryzacji, zdaje się, że okres ten może skrócić się nawet do jednego pokolenia.
Firma rodzinna czyli jaka?
Firma będąca przedsiębiorstwem rodzinnym charakteryzuje się dwoma ważnymi aspektami. Pierwszy związany jest z własnością dominującą, który biorąc pod uwagę wartości ilościowe, musi zawierać się na poziomie min. 50% udziałów w strukturze przedsiębiorstwa, które należą do rodziny. Drugi aspekt dotyczy intencji zachowania własności dominującej, tzn. chęci przekazania jej kolejnemu pokoleniu. Co ważne, czynnik dotyczący długoterminowego zabezpieczania interesów, a co za tym idzie – długoterminowej strategii, jest jednym z najważniejszych czynników powodujących, że firmy rodzinne tak dobrze się rozwijają.
Dwa światy
Model funkcjonowania firmy rodzinnej zakłada nieuchronne nakładanie się na siebie systemów: rodzinnego i biznesowego, co z jednej strony może stać się ogromnym czynnikiem konfliktogennym, a z drugiej daje firmie ogromna siłę i produktywność. Pod koniec lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku powstał dwuczęściowy model firmy rodzinnej, w którym z jednej strony sprecyzowane są wymagania rodzinne, a z drugiej wyzwania biznesowe. Do tych pierwszych możemy zaliczyć, np. bezpieczeństwo, sprawiedliwość, równe traktowanie. Do drugich m.in.: konkurencyjność, orientację na wyniki, nagradzanie osiągnięć, podległość.
Test bydgoskich firm
Zapewne zarządzający firmami w Bydgoszczy również zadają sobie pytania o ciągłość i stabilność swojego biznesu w obecnym i kolejnych pokoleniach. Nie są to łatwe pytania, a dodatkowym utrudnieniem staje się fakt, iż rodzina i firma, to konkurencyjne wobec siebie systemy. Na szczęście, dzięki badaniom naukowym nad firmami rodzinnymi powstaje coraz to więcej studiów przypadków oraz modeli biznesowych, które można zastosować w przeprowadzeniu skutecznych i efektywnych działań umacniających ich funkcjonowanie. Z jednej strony dają one wymierne rezultaty biznesowe, z drugiej sprzyjają długowieczności firmy.
Ponoć najstarszą firmą rodzinną świata jest hotel rodziny Hõshi z Japonii istniejący od 46 pokoleń, czyli od ponad 1000 lat! A o jakiej perspektywie czasowej myślą właściciele bydgoskich firm rodzinnych?
Patryk Piłat. Konsultant biznesowy, interim manager. Współzałożyciel Gremium Business Club.
